Pierwsza osada rodu Koców powstała na prawym brzegu rzeki Siennica,
na obszarze obecnych wsi Koce Piskuły i Schaby. Prawdopodobnie w połowie XVI wieku Koce Stara Wieś rozpadła się na dwie wsie Piskuły i Schaby, gdyż w roku 1552 w aktach sądowych występuje Jan Piskuła syn Stanisława, od którego nazwę wzięła wieś Koce Piskuły. Nie udało się jeszcze odnaleźć w aktach sądowych osoby noszącej przydomek Schab.
Natomiast wieś Koce Basie powstała prawdopodobnie około 1450 roku i jej nazwa pochodzi od Basza Koca, czyli Bartłomieja. Nie istniejąca już wieś Koce Chibowo swą nazwę zawdzięcza Stanisławowi z Chybowa, który 1458 roku wziął w zastaw 2 włóki. Wieś Koce Borowe jak wskazuje nazwa powstała jeszcze później, na terenie karczowanego boru, tj. lasu z przewagą drzew iglastych rosnących na słabszych glebach.
Zaścianki Koce na pruskiej mapie z ok. 1800 roku.
Nasza rodzina nosi przydomek „Książko”. Prawdopodobnie przydomek ten pochodzi od jednego z trzech niżej wymienionych słów:
- książka
- ksiądz
- książę
i oznaczało, że pierwszy posiadacz tego przydomku:
– posiadał książkę, co w XVI wieku było wielką rzadkością,
– jego np. bratem był ksiądz,
– lub że był na służbie księcia.
Pan dr Piotr Złotkowski wykładowca akademicki z Katedry Językoznawstwa Uniwersytetu Marii Skłodowskiej – Curie w Lublinie, tak określił pochodzenie tego przydomku:
„chyba najmniej prawdopodobną podstawą jest rzeczownik książka. Co do dwóch pozostałych, trudno jest rozstrzygnąć definitywnie sprawę od strony językowej. Zarówno rzeczownik ksiądz jak i książe zawiera bowiem pierwotną twardą spółgłoskę tylnojęzykową g (jak jest np. w jęz. angielskim king, czy niemieckim konig), która w językach słowiańskich ulegała zmiękczeniu (palatalizacji) i powstawało z niej zarówno dz (ksiądz) jak i ż (książe). W jęz. staropolskim niekiedy zamiast książę pisano ksiądz.”
Przydomek ten, mógł mieć pierwotnie formę „Księżek” jak wskazuje na to zapiska z 1603 roku. Dlatego wszystko wskazuje, że nasz przydomek powstał od słowa „ksiądz”.
W materiałach z ksiąg sądowych zebranych przez Pana Marcina Radziszewskiego występuje w latach 1537 – 1543 ksiądz Mikołaj z Koców, za którego być może przyczyną nazwano naszą linię przydomkiem: „Książko”.
Przydomek „Książko” zanikł w drugiej połowie XIX wieku, zamiast niego obecnie nasza linia nazywana jest „Grzegorze” – od Grzegorza Koca żyjącego w latach 1821 – 1907.
Przydomki, głównie we wsiach drobnoszlacheckich powstały z praktycznego zapotrzebowania rozróżniania poszczególnych rodzin noszących to samo nazwisko,
a często i te same imiona.
Jednakże, bardzo one obecnie przydają się, w odtwarzaniu poszczególnych linii genealogicznych rozrodzonych rodów szlacheckich – i tak było w moim przypadku.
Dzięki Panu Marcinowi Radziszewskiemu, udało mam się ustalić, że pierwszym zapisanym z imienia przodkiem mojej linii rodziny był:
– Stanisław Koc z Koców Piskuł, urodzony około 1550 roku, którego ojcem był prawdopodobnie Jan. Może tylko wspomnę co zajmowało ówczesnych ludzi około 1550 roku – dwa lata wcześnie zmarł król Polski Zygmunt I Stary z rodu Jagiellonów,
a w 1550 roku urodził się Stanisław Kostka herbu Dąbrowa, polski jezuita, święty Kościoła katolickiego, patron dzieci i młodzieży.
– synem Stanisława był Jan Koc urodzony około 1580 roku. W aktach sądowych występuje on w latach 1608 – 1631 i określany jest przydomkiem „Książko”. Żoną Jana Koca była Katarzyna z Poniatowskich.
Bratem Jana, był m.in. Bartłomiej Koc, który w 1603 roku został oskarżony przez Wojciecha Koca o zadanie mu ran.
Zapiska sądowa z 1603r. – nobili Bartłomiej Koc „Xierzek” syn zmarłego Stanisława (zapis w przedostatniej linii)
– synem Jana i Katarzyna z Poniatowskich był Andrzej Koc urodzony około 1600 roku. Zapiski o nim zachowały się z lat 1630 – 1643.
Zaś jego bratem był Jakub, żonaty z Maryną Kostro (poniżej zapiska o nim
z przydomkiem)
Jakub syn Jana „Xiąszczyk” Koc de Koce Piskuły – w zapisce sądowej z 1635 roku
– synem Andrzeja był zaś Krzysztof Koc „Książek” z Koców Piskuł urodzony około 1630 roku. Występuje on w księgach sądowych w latach 1652 – 1682. Na przykład w roku 1682 zrobił on na swoich dobrach zapis dłużny w wysokości 100 złotych na rzecz swojej żony Doroty z Niemyjskich, zapewne przeczuwając już rychłą swą śmierć, a chcąc zapewnić jej spokojną starość.
– ich synem był Kazimierz Koc „Książko” urodzony w roku 1681, a zmarły w roku 1734. Jego żoną była Katarzyna z Łempickich. W księdze z lat 1710 – 1714 jest zapis, że razem z bratem nadał ziemię w Kocach Piskułach podstaroście zambrowskiemu Franciszkowi Sutkowskiemu.
– z powyższego związku Kazimierza i Katarzyny urodził się w 1721 roku Andrzej Koc „Książko”, zmarły w 1785 roku. Żenił się on dwukrotnie: najpierw z Antoniną Kryńską, a następnie z Rozalią z Kossakowskich. Z obu małżeństw miał co najmniej 10-ro dzieci. Dodam, że z tych dzieci: Jan Koc urodzony w 1750 roku i ożeniony
z Marianną Szmurło jest przodkiem Pani Krystyny Olendzkiej z Ciechanowca,
zaś Stefan urodzony w 1754 roku (lub Antoni – 1757r.) jest przodkiem Wiktora Koca.
– synem Andrzeja i Antoniny z Kryńskich był urodzony w 1762 roku Urban Koc „Książko”. Poślubił on w 1783 roku Annę Chludzińską siostrzenicę ówczesnego proboszcza wińskiego księdza Piotra Chludzińskiego, który zarządzał parafią przez
54 lata, od 1770 do 1824 roku. Urban Koc zmarł w 1796 roku, w dość młodym wieku mając 34 lata. Niewątpliwie, wdowa po nim miała w następnych latach duże wsparcie w swym wuju proboszczu wińskim, gdyż z tego małżeństwa urodziło się co najmniej
7-ro dzieci.
– najmłodszym z tych dzieci był Maciej Koc urodzony w 1795 roku w Kocach Piskułach, a zmarły tamże w 1845 roku. Jego żoną była Wiktoria z Radziszewskich poślubiona w 1819 roku. Z tego małżeństwa przyszło na świat co najmniej 8-ro dzieci.
– jednym z tych dzieci był Grzegorz Koc urodzony w 1821 roku, a zmarły w 1907 roku. Dwa razy się żenił – jego pierwszą poślubioną w 1843 roku żoną była Teresa Koc z Koców Borowych z którą miał 4-ro dzieci, zaś po jej śmierci w roku 1859 poślubił Anastazję Wojtkowską z parafii ciechanowieckiej, z którą doczekał się czworga dzieci. Od tegoż Grzegorza Koca, jego potomków nazywano „Grzegorzami”.
– z tego właśnie drugiego małżeństwa Grzegorza i Anastazji urodził się w 1870 roku syn Stanisław Koc. W 1895 roku poślubił on Mariannę Wojtkowską i z tego małżeństwa urodziło się co najmniej czworo dzieci. Stanisław Koc zmarł w 1942 roku.
– jego synem był Antoni Konstanty Koc urodzony w 1897 roku, który zmarł przedwcześnie w 1949 roku, od zakażenia rany po postrzale otrzymanym w 1944 roku. Jego żoną była Władysława Zdzichowska.
– ich zaś synem jest Eugeniusz Koc z Koców Piskuł, którego żoną jest Halina
z domu Porycka. Doczekali się oni czterech synów: Krzysztofa – czyli mnie, Sławomira, Roberta oraz Dariusza, zmarłego w 2011 roku. Nasi rodzice Eugeniusz i Halina mają 11 wnuków.
Na tym kończę prezentację mojej linii rodu Koców, jeżeli są pytania to postaram się na nie odpowiedzieć.
Krzysztof Koc, Bielsk Podlaski
